अदिती योजना (ADITI Yojana) – संपूर्ण माहिती
ADITI योजना (Innovations for Defence Excellence – iDEX) ही केंद्र शासनाने २०२४ मध्ये सुरू केलेली एक नविन योजना आहे जी रक्षा, संशोधन आणि तंत्रज्ञान क्षेत्रातील स्टार्टअप्सना समर्थन, आर्थिक सहाय्य, आणि इनोव्हेशनसाठी व्यासपीठ देते[1][2][3]।
अदिती (ADITI) योजनेची पार्श्वभूमी आणि उद्दिष्टे
ADITI (Acing Development of Innovative Technologies with iDEX) योजना भारत सरकारच्या संरक्षण मंत्रालयाअंतर्गत ‘iDEX-Defence Innovation Organisation’ मार्फत राबवण्यात येते. या योजनेचे मुख्य उद्दिष्ट म्हणजे भारतामधील नव्या स्टार्टअप्स, एमएसएमई, आणि अभिनव संशोधकांना संरक्षण व तंत्रज्ञान क्षेत्रामध्ये स्वयंपूर्ण बनवणे आणि देशांतर्गत संशोधनाला चालना देणे.
- देशातील रक्षा क्षेत्रासाठी आवश्यक तांत्रिक उपाय आणि उपकरणांची निर्मिती देशांतर्गतच करणे
- नवीन संशोधक, स्टार्टअप्स आणि MSME यांना सरकारी स्तरावर मार्गदर्शन, स्रोत, फंडिंग मिळवून देणे
- आत्मनिर्भर भारतला बळकटी देणे व जागतिक दर्जाचे देशी संरक्षण तंत्रज्ञान घडवणे
अदिती योजनेची वैशिष्ट्ये
| विशेषता | माहिती |
|---|---|
| प्रारंभ वर्ष | २०२४[1][2] |
| उद्दिष्ट | रक्षण क्षेत्रात ३० प्रेरणादायी स्टार्टअप्सची निवड व फंडिंग |
| अंतर्गत संस्था | iDEX, संरक्षण मंत्रालय, भारत सरकार |
| प्रोत्साहन निधी | प्रत्येक प्रकल्पासाठी ₹१५ कोटी पर्यंत अनुदान[2][3] |
| लक्ष्य | रक्षा क्षेत्रातील नवकल्पना व स्वदेशी तंत्रज्ञान निर्मिती |
पात्रता आणि कोण अर्ज करू शकतो?
- भारतातील स्टार्टअप्स, MSME (कृषिक, महिला, युवांसह)
- नवउद्योजक, संशोधक, आणि नवकल्पना करणारी विविध टीम्स
- विद्यार्थी आणि संशोधन संस्था देखील पात्र आहेत
योजनेअंतर्गत मिळणारे फायदे
- संरक्षण तंत्रज्ञान विकासासाठी खुली स्पर्धा
- निवड झालेल्या प्रकल्पांना अनुदान/फंडिंग
- तज्ञांचे मार्गदर्शन व प्रशिक्षण
- संरक्षण निर्मिती आणि पायलट प्रोजेक्ट्ससाठी सरकारी मदत
- पुरस्कार, मान्यता, आणि जागतिक प्रदर्शनात संधी
ADITI योजनेची उद्दिष्टे या टप्प्यानुसार
- पहिला टप्पा (२०२४): ३० स्टार्टअप्सना निवड आणि प्रोत्साहन
- संरक्षण क्षेत्रातील महत्त्वाचे १७ प्रॉब्लेम स्टेटमेंट्सवर काम करण्याचा उद्देश
- देशांतर्गत उत्पादन व निर्यात क्षमताही वाढवणे
अर्ज प्रक्रिया – चरणानुसार मार्गदर्शक
- नोंदणी:iDEX किंवा रक्षा मंत्रालयाच्या अधिकृत वेबसाइटवर (https://idex.gov.in/) ऑनलाईन नोंदणी करावी लागते.
- प्रस्ताव सादर करणे:प्रकल्पाची माहिती, नाविन्य, तांत्रिक सादरीकरण, संभाव्य उपयोग, स्कॅलेबिलिटी या माहितीचा समावेश करून ऑनलाइन सादरीकरण.
- चाचणी व मूल्यांकन:प्रस्तावांचे तज्ञ समितीमार्फत परीक्षण व मुलाखत
- फंडिंग व अमल:योग्य प्रकल्पांना निधी, मार्गदर्शन आणि सरकारी सहाय्य दिले जाईल.
ADITI योजनेचा सामाजिक व वैयक्तिक प्रभाव
- भारतातील स्टार्टअप इकोसिस्टीममध्ये संरक्षण क्षेत्रासाठी नवे दरवाजे उघडले
- विद्यार्थी, संशोधक, महिला व ग्रामीण उद्योजकांसहीत अनेकांना संधी उपलब्ध
- स्वदेशी संशोधनास मदत, निर्यात व स्थानिक रोजगार निर्मिती
- देशाच्या संरक्षण क्षेत्राचा दर्जा वाढवणे, आत्मनिर्भरता मिळवणे
महत्त्वाची माहिती आणि टिपा
- संपूर्ण अर्ज प्रक्रीया ऑनलाईन आहे
- सर्व प्रस्ताव (proposals) हे इंग्रजी/हिंदीमध्ये स्वीकारले जातात
- अधिकृत वेबसाइटवर अद्ययावत माहिती तपासत राहावी
- अर्ज करताना प्रकल्पाचे नाविन्य, वापरातील उपयुक्तता, स्केलिंग योग्यता ह्या बाबींवर भर द्या
iDEX च्या माध्यमातून मिळणाऱ्या सुविधा
| सुविधा | वर्णन |
|---|---|
| फंडिंग | प्रत्येक नवकल्पनांना ₹१५ कोटी पर्यंत अनुदान |
| मार्गदर्शन | तज्ञ समिती, प्रशिक्षण व नेटवर्किंग |
| देसी तंत्रज्ञान | रक्षा क्षेत्रातील स्थानिक डिझाईन्सना मदत |
| तंत्रज्ञान व्यासपीठ | संशोधकांना तांत्रिक पायाभूत सुविधा पुरवणे |
ADITI योजनेबाबत वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न (FAQ)
स्टार्टअप्स, MSME, विद्यार्थी, संशोधक या सर्वांना लाभ घेता येऊ शकतो.Q2: कोणते प्रकल्प पात्र?
संरक्षण आणि तंत्रज्ञान क्षेत्रातील नाविन्यपूर्ण प्रकल्प
Q3: किती निधी मिळू शकतो?
एक प्रकल्पाला १५ कोटी रुपयांपर्यंत अनुदान मिळू शकते.
Q4: अर्ज प्रक्रिया कशी आहे?
संपूर्ण प्रक्रिया ऑनलाईन, iDEX वेबसाइटद्वारे होत असते.
निष्कर्ष
ADITI योजना भारतीय स्टार्टअप्सना संरक्षण क्षेत्रातील इनोव्हेशनसाठी नवी दिशा आणि संधी उपलब्ध करून देते. ‘मेक इन इंडिया’, ‘आत्मनिर्भर भारत’ यांसारख्या उपक्रमांसाठी ही योजना एक मजबूत पायाभूत स्तंभ आहे. इच्छुक स्टार्टअप्स व संशोधकांनी या सुवर्णसंधीचा लाभ घ्यावा.
